علیرضا عظیمی ، دکترای معماری، مدیر واحد تحقیق و توسعه‌ی هنرمعماری
در آستانه‌ی شصت سالگی، دفتر ریچارد مایر و همکاران همچنان آثاری سفید با پنجره‌ای بزرگ و فضاسازی‌های حجیم تولید می‌کنند. اگر فکر می‌کنید این دفتر در این مدت از نظریات بنیانگذار خود عدول کرده سخت در اشتباه هستید و تردید نکنید دنیا بدون دفتر ریچارد مایر، جایی بس خاکستری‌تر بود. آنها حتی در طراحی مبلمان و اکسسوری خاص دفتر خود نیز مکعب‌گرایی و فرم‌های دارای منحنی‌های ملایم و رنگ سفید را ترک نکرده‌اند. گویی در این دفتر استفاده از رنگ پس از قریب شصت سال هنوز توجیه عقلانی پیدا نکرده است.
مبلمان و طراحی صنعتی‌های ریچارد مایر
اصول طراحی دفتر مایر صراحتاً سایت(زمینه)، نور و نظم(هندسه) است. اصولی که از ابتدای آشنایی بشر با هنرمعماری وجود داشته است. هرچند او به برنامه، فناوری، پایداری، همکاری تیمی و سکانس‌های تصویری(image) نیز معتقد است. ایجاد یک حس قوی از مکان، از نظر مایر تاکتیکی «تحریک آمیز» برای نزدیک کردن مردم به معماری است. سرنخ‌های طراحی آنها در کشف چشم‌اندازهای پروژه است. از نظر او ساختمان‌های بزرگ دارای دیاگرام و نمودارهای منطقی ساده‌ای هستند که جوهر سازمان آنها است. این دیاگرامها کاتالیزور تمام تصمیمات طراحی و طراحی پس از آن است. مایر بر این باور است که تناسبات و مقیاس هماهنگ در کار او از ملاحظات اساسی است. بزرگترین ساختمانها از کوچکترین اجزای متناسب با بدن انسان ساخته شده‌اند و این نیز از اصول ماندگار معماری از زمان یونان باستان و روم تاکنون بوده است. هر پروژه دارای فرصت منحصر به فرد برای بیان(expression and image) است. صرف نظر از مسائل مربوط به سایت، برنامه و بودجه که ممکن است با هر پروژه متفاوت باشد، هدف اصلی دفتر مایر و همکاران ایجاد چیزهای زیبا – بیان ساده از ماهیت برنامه و بینش است. پالت محدودی از مصالح در هر سکانس فضایی استفاده می‌شود، با تأکید بر حفظ نور، شفافیت و مونتاژ دقیق احساسات. نور طبیعی یکی از اساسی‌ترین عناصر برای همه کارهای اوست و به همان اندازه‌ی مصالح ساختمانی مانند بتن و سنگ به آن در طراحی فکر می‌شود. دهها سال است که در اروپا، مقررات سختگیرانه‌ای برای تهویه‌ی طبیعی، نور روز، و مصرف انرژی اعمال می‌شود. این وضعیت دفتر مایر را به سمت بررسی عملکرد انرژی و محیط زیست به‌عنوان منابع الهام بخش آثار وی سوق داده است. در این بین توسعه و استفاده از مواد و فن‌آوری‌های جدید به وسیله‌ی واقعیت‌های اقتصادی هر پروژه صورت می‌گیرد.
مایر در جوانی
ریچارد مایر و همکاران او تاکنون بیش از بیست موزه در سرتاسر جهان طراحی و ساخته‌اند اما از نظر راقم این سطور آموزنده‌ترین و بهترین موزه‌ی آنان، موزه‌ی ماکتهای دفتر آنان است. موزه‌ی ماکت(model museum) فضایی است با متراژ 1400 مترمربع که در آن ماکت و مدل‌های فرایند طراحی و ساخت تمام بناهای دفتر گردآوری شده است. بیش از 1000 نسخه کتاب و مجله‌ی مرتبط با معماری نیز در این مجموعه برای استفاده‌ی عموم تهیه شده است. این موزه برای بازدید دانش آموزی تا همکاران معمار آماده شده است و کارکنانی از دفتر و آرشیودار‌های حرفه‌ای شما را در بازدید از آن همراهی و راهنمایی خواهند نمود.
از همین بحث می‌توان پلی به بخش پایانی یادداشت زد. مسئولیت‌های اجتماعی معماران باید در قالب مسائل معمارانه مطرح شوند. من از معماری که با طرح مسائل سیاسی – اجتماعی در ایران و خارج از ایران بدنیال مطرح کردن خود یا کسب جوایز یا نمایش خود بعنوان یک روشنفکر چپ است استقبال نمی‌کنم. از نظر حقیر آنچه که مایر با موزه‌ی ماکتهای خود انجام می‌دهد از بسیاری از واکنش‌های فضای مجازی معماران ایرانی به مسائل کشور و سلبریتی بازی آنان، بیشتر حائز ارزش‌های مسئولیت‌های اجتماعی است. مخلص کلام آنکه مسئولیت اجتماعی معماران در آگاه کردن و افزایش سواد معماری نسبت به ارزش‌های حقیقی معماری است؛ فقط و فقط معماری! ما نباید پا را فراتر و خود را جای امدادگران اجتماعی جا بزنیم. اتفاقاً مسئله‌ی مسکن و سواد تشخیص معماری صحیح در ایران بسیار وضعیت بحرانی‌ای را دارند و خوب است که ما معماران ایرانی، به جای طرح مسائل غیرتخصصی، در حوزه‌ی خود آستین‌ها را بالا بزنیم.
